W tym roku przygotowujemy już osiemnastą edycję Festiwalu „Pieśń Naszych Korzeni”. Coroczne święto muzyki i tradycji odbędzie się w Jarosławiu w dniach
22-29 sierpnia.
Pierwsza edycja Festiwalu odbyła się w 1992 roku, pod nazwą Jarmark Muzyki Dawnej, która miała nawiązywać do słynnych jarmarków kupieckich, odbywających się w Jarosławiu w XVI i XVII wieku. Po kilku latach organizatorzy zmienili nazwę na „Pieśń Naszych Korzeni” oraz wydłużyli czas jego trwania z kilku dni do całego tygodnia.
Jarosławski Festiwal szybko zdobył sobie wierną publiczność z całej Europy. W środowisku muzycznym jest znany jako miejsce nieustannych poszukiwań oraz debaty nad Tradycją. Swoją wyjątkowość zawdzięcza unikatowej formule, która opiera się na wymianie doświadczeń między profesjonalistami i amatorami. Uczestnicy mają okazję do spotkania z występującymi tutaj muzykami nie tylko podczas koncertów, ale także bezpośrednio. Odbywają się tutaj liczne warsztaty (chorał gregoriański, chór festiwalowy, orkiestra barokowa, taniec tradycyjny, historyczny i inne) prowadzone przez specjalistów (Marcin Bornus-Szczyciński, Robert Hugo, Tim Eriksen, Andrea Navratil, Romana Agnel, Marcel Peres).
Na seminarium „Pieśń Naszych Korzeni”, które odbywa się codziennie w południe w Centrum Kultury i Promocji, Rynek 5 , zapraszani są wykonawcy, którzy dali koncert poprzedniego dnia. Opowiadają o swojej muzyce, zdradzają tajniki wykonawstwa, dzielą się życiową filozofią. Okazja do nieoficjalnych spotkań nadarza się podczas wspólnych posiłków czy w Klubie Festiwalowym, gdzie każdego wieczoru po koncercie można bawić się przy dźwiękach muzyki ludowej i lampce wina.
Koncepcja Festiwalu opiera się na prezentacji rozmaitych podejść do muzyki dawnej, pojmowanej estetycznie, a nie chronologicznie. Obok zatem muzyki dawnych epok rekonstruowanej na podstawie rozmaitych źródeł prezentujemy muzykę tradycyjną, żywą, przekazywaną nieprzerwanie z pokolenia na pokolenie. Zdarza się także łączenie obydwu podejść oraz elementy twórczego rozwijania dorobku poprzednich pokoleń. To co sakralne występuje tutaj obok tego, co ludyczne, monumentalne obok kameralnego, rodzime obok egzotycznego.
Nie jest to tylko seria wyjątkowych koncertów, dobranych według bardzo szczególnego klucza, lecz też cykl spotkań, warsztatów, biesiad z tradycyjnymi tańcami różnych kultur, codziennych gregoriańskich nieszporów i jutrzni, które są dostępne wszystkim, bynajmniej nie w bierny sposób. Bardzo ważny jest przy tym wymiar społeczny i edukacyjny tego przedsięwzięcia: większą cześć publiczności stanowi młodzież, która przyjeżdża do Jarosławia z całego kraju. Jarosław posiada szereg cennych zabytków sztuki sakralnej – festiwalowe koncerty i inne wydarzenia odbywają się w barokowych kościołach, cerkwi greckokatolickiej i innych historycznych wnętrzach. Gościliśmy już takie sławy, jak Jordi Savall (Hesperion XXI), Sigiswald Kuijken (La Petite Bande) Marcel Peres (Ensemble Organum), Stefano Albarello (Cantilena Antiqua), Lycourgos Angelopoulos (Grecki Chór Bizantyjski), zespoły: Sequentia, Micrologus, Graindelavoix, Sirin, i wiele, wiele innych.
W tym roku oprócz warsztatów Ordo Virtutum i Alleluja przygotowujemy także warsztaty horału gregoriańskiego dla początkujących. Efektem zajęć będzie oprawa codziennych liturgii: jutrzni, nieszporów i mszy kończącej Festiwal.
Podczas Festiwalu w Centrum Kultury i Promocji, Rynek 5 prezentujemy cykl wystaw fotograficznych „odświeżanych” codziennie rano. Wystawy te ukazują życie Festiwalu zarówno od oficjalnej strony, jak i organizacyjnej.
Zgłoszenia przyjmujemy poprzez formularz zgłoszeniowy dostępny na stronie internetowej www.festiwal.jaroslaw.pl .
Kontakt z biurem organizacyjnym:
Tel./fax 16/621 64 51
Mail: festiwal@jaroslaw.pl, earlymusic@poczta.onet.pl
Serdecznie zapraszamy do Jarosławia!!!
PROGRAM FESTIWALU:
XVIII Międzynarodowy Festiwal Muzyki Dawnej „Pieśń Naszych Korzeni”.
Jarosław 22-29 sierpnia.
Niedziela, 22 sierpnia, kościół św. Mikołaja, godz. 20:00
Bella Discordia (Austria) La Virtuosissima Cantatrice
Kantaty i arietty Barbary Strozzi
Poniedziałek, 23 sierpnia, klasztor oo. Franciszkanów, godz. 20:00
Tasto Solo (Hiszpania) Johan dels orguens. Les ménestrels claviéristes à la cour de Jean I d’Aragon
Muzyka na instrumenty klawiszowe z dworu Jana I Aragońskiego (koniec XIVw.)
Wtorek, 24 sierpnia, kolegiata, godz. 20:00
Duet Pianca & Ghielmi (Włochy)
Włoska muzyka na violę da gamba i lutnię z XVII wieku
Środa, 25 sierpnia, klasztor oo. Dominikanów, godz. 20:00
Kudsi Erguner Ensemble (Turcja) Ali Ufki: Mecmua’i Saz-u söz
(program poświęcony pamięci Wojciecha Bobowskiego w 400-setną rocznicę urodzin)
Czwartek, 26 sierpnia, kolegiata, godz. 20:00
Sirin (Rosja) Oficjum Świętych Młodzianków w piecu ognistym.
Wraz z Męskim Chórem Prawosławnego Klasztoru w Supraślu
Piątek, 27 sierpnia, Cerkiew grecko-katolicka, godz. 20:00
Graindelavoix (Belgia)
w programie Rękopis z Palermo (ok. 1140), chorał normańsko-sycylijski, italo-grecki oraz tunezyjski, wykonawcy: kantorzy z Belgii, Estonii, Rumunii, Tunezji kier. art. Björn Schmelzer
Piątek, 27 sierpnia, koncert nocny, kościół św. Mikołaja, godz. 23:30
Ahmed Şahin (Turcja)
Recital muzyki sufickiej
Sobota, 28 sierpnia, klasztor oo. Dominikanów, godz. 20.45
Schola Mulierum Silesiensis i Żeński Chór Festiwalowy (kier. Robert Pożarski) Hildegarda z Bingen: Ordo Virtutum
Niedziela, 29 sierpnia, kolegiata, godz. 11:00
Missa gregoriana
Uroczysta msza święta pod przewodnictwem arcybiskupa lwowskiego Mieczysława Mokrzyckiego
WARSZTATY:
1. Hildegarda z Bingen „Ordo Virtutum”. Przeznaczone dla kobiet tygodniowe warsztaty prowadzone przez ROBERTA POŻARSKIEGO będą miały swoje zwieńczenie w publicznej prezentacji średniowiecznego moralitetu podczas finału festiwalu. W ramach zajęć: interpretacja neum benedyktyńskich (rytmika, figury retoryczne, intonacja modalna), a także gest hieratyczny. Przy pracach będą asystować doświadczone kantorki z wrocławskiego zespołu Schola Mulierum Silesiensis.
2. Alleluia. Przeznaczony dla mężczyzn tygodniowy warsztat poświęcony różnym historycznym tradycjom i formom tej części liturgii (monodia, wczesna polifonia, modalność, rytmika, wersy, sekwencje). Prowadzi MARCIN BORNUS-SZCZYCIŃSKI.
3. Warsztaty chorału gregoriańskiego przygotowujące codzienne liturgie: jutrznie, nieszpory, Mszę kończącą festiwal
Warsztaty gregoriańskie – Alleluja
Tegoroczne warsztaty gregoriańskie poświecimy śpiewom Alleluja. Samo to hebrajskie słowo wyraża uczucie radości w sposób tak pełny i jednoznaczny, że żaden język, ani starożytny ani nowożytny, nie pokusił się o jego przetłumaczenie. Co więcej, tradycja przechowała nie tylko samo słowo, ale i doskonale zachowała muzykę. Śpiewając Alleluja, dotykamy samego rdzenia tradycji judeochrześcijańskiej. Żaden inny śpiew nie jest aż tak mocno zakorzeniony w tradycji. Przez ostatnie dwa tysiące lat niewiele się w tej materii zmieniło.
Pokażę rozmaite Alleluja pochodzące z różnych tradycji. Jednogłosowe i polifoniczne. Śpiewy żydowskie, bizantyjskie i rzymskie. Część z nich nauczymy się wspólnie, także z udziałem kantora bizantyjskiego Marcina Abijskiego, regenta chóru z klasztoru supraskiego. W szczególności będziemy się mogli włączyć się w śpiew Alleluja na codziennej mszy aż do niedzielnej włącznie. Niektóre z tych śpiewów są tak melodyjne i zrozumiałe dla dzisiejszego uczestnika, że śmiało można je nazwać hitami, które łatwo zapadają w pamięć a nuci się je potem latami.
Dodam, że nie jest to śpiew trudny dla wspólnoty. Każdy, nawet nieprzygotowany muzycznie może się w niego włączyć. Ale jednocześnie i nawet zaawansowany kantor znajdzie tu swoje miejsce, ćwicząc skomplikowany i wyrafinowany wers solowy.
Warsztaty odbywać się będą codziennie przed południem, od poniedziałku do soboty. Zapraszam przede wszystkim mężczyzn, jako z definicji nie objętych popołudniowymi pracami nad kobiecym śpiewem „Ordo Virtutum” Hildegardy z Bingen. Ale warsztat „Alleluja” jest też otwarty dla pań, tak jak cały dzisiejszy śpiew liturgiczny.
Marcin Bornus-Szczyciński
Warsztaty gregoriańskie – Ordo Virtutum
Odkąd zajmuję się chorałem jeden z najważniejszych tematów mojej pracy stanowi neumatyczny zapis muzyki. Dla kantora poszukującego związków muzyki Kościołów Wschodnich i Zachodniego jest to, wobec całkowitego zerwania tradycji śpiewu jednogłosowego na Zachodzie, bodaj jedyna droga do odnalezienia rytmu w chorale. Najstarsze źródła zachodnie, w których znaleźć możemy ten system, datują się na IX w. Pochodzenie ich jest głównie benedyktyńskie, choć na terenie dzisiejszej Francji używano swoistego systemu neum, zwanego notacją gallikańską. Zapis wyglądał tak: nad liniami tekstu zanotowano znaki określające figury melodyczno-rytmiczne, które przyporządkowane zostały kolejnym sylabom tekstu. Zapis był jednak, jak się wydaje, jedynie sposobem szybkiego notowania muzyki znanej na pamięć kantorowi, który z pewnością był biegły w śpiewie modalnym i znał sposób łączenia wspomnianych figur we frazy. Dla śpiewaka, który próbuje czytać go teraz, bez zakorzenienia w tej tradycji muzycznej, może wydawać się zupełnie nieużytecznym. System ten jednak z czasem rozprzestrzenił się poza środowisko benedyktynów zmieniając się tak, aby dać pełny obraz muzyki także śpiewakowi, który nie jest jeszcze biegłym kantorem. W ten sposób już w XI w. pojawiają się księgi z neumami zapisanymi na jednej, dwóch i więcej, liniach. Systemem neum na liniach posługiwali się najpierw benedyktyni i cystersi, ale szybko takie księgi pojawiły się w Rzymie (St. Cecilia) i kościołach katedralnych całej Europy. Używali go także muzycy świeccy, jak choćby Walter von der Vogelwiede. Można powiedzieć, że zapis ten, równolegle z wprowadzonym w XII w. zapisem „kwadratowym” był uniwersalnym systemem notacji muzycznej w późnośredniowiecznej Europie.
Hildegarda z Bingen była najsławniejszą kobietą-mistyczką, filozofką, poetką i kompozytorką czasów, w których żyła (1098-1179). W 1136 roku została przeoryszą żeńskiego klasztoru w Disibodenbergu, a 14 lat później wzniosła własny klasztor koło Bingen. Wtedy powstają jej największe dzieła — traktat filozoficzny Scivias i moralitet Ordo Virtutum. Obie te prace tworzą jedną całość, albowiem Ordo Virtutum stanowi teatralną ilustrację tez zawartych w Scivias („O poszukiwaniu ścieżki Pana”), zaś Scivias jest zbiorem tekstów zawierających m.in. opisy inscenizacyjne (didaskalia?) dla Ordo Virtutum (kolory i krój szat dla poszczególnych postaci, opis
