„Służba Bezpieczeństwa wobec środowisk twórczych” – pokaz filmowy

Oddziałowe
Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie w ramach
cyklu edukacyjnych przeglądów filmowych „Kadr z historii…” zorganizowało wspólnie z Centrum Kultury i Promocji w Jarosławiu, pokaz pt.
„Służba Bezpieczeństwa wobec środowisk twórczych”. W ramach pokazu
zaprezentowano film „Różyczka” w reżyserii Jana Kidawy – Błońskiego
oraz trzecią część filmu dokumentalnego w reżyserii Rafała Mierzejewskiego, pt.
„Polska Jasienicy” – „Tajny współpracownik: żona”.

Akcja
filmu „Różyczka” rozgrywa się w latach 1967-1968. Tytułowa „Różyczka” to
pseudonim atrakcyjnej pracownicy Uniwersytetu Warszawskiego Kamili Sakowicz
(Magdalena Boczarska), która za namową oficera SB wiąże się ze starszym
intelektualistą Adamem Warczewskim (Andrzej Seweryn) i jako tajny
współpracownik sporządza raporty przekazując informacje na temat jego życia.
Drugi prezentowany obraz, film dokumentalny w reżyserii Rafała Mierzejewskiego,
opowiada o wyjątkowym bolesnym etapie życia Pawła Jasienicy, mianowicie
inwigilacji wybitnego historyka i pisarza przez jego drugą żonę Zofię
O’Bretenny. Warto podkreślić, iż dobór filmów nie powinien sugerować, że film w
reżyserii Jana Kidawy – Błońskiego jest przeniesioną na ekran historią Pawła
Jasienicy. Twórca podkreślał, że bohaterowie jego filmu to postacie fikcyjne,
choć autorzy scenariusza zainspirowali się kilkoma autentycznymi historiami,
m.in. Sergieja Jesienina (którego żonę pozyskało do współpracy NKWD) i Bertolda
Brechta (którego kochanka współpracowała ze Stasi).

Celem
pokazu było ukazanie stosunku władzy komunistycznej do polskiego środowiska
twórczego w okresie PRL, a cytując Joannę Siedlecką, autorkę książki „Obława”.
Losy pisarzy represjonowanych”, (…) losy
osobiste i pojedyncze, przemawiają bardziej niż statystyki i cyfry. Represje,
inwigilacja i rozpracowanie artystów, literatów, dziennikarzy stanowią
przedmiot badań historyków zajmujących się najnowszymi dziejami naszego kraju,
jest to temat złożony, który może być rozpatrywany w wielu aspektach. Przegląd
pokazuje najbardziej niegodziwy aspekt działań aparatu bezpieczeństwa względem
twórców mianowicie inwigilację prowadzoną przez osoby bliskie.

(Na podstawie wykładu pani Katarzyny Kyc, wygłoszonego tytułem wprowadzenia do pokazu filmowego „Służba bezpieczeństwa wobec środowisk twórczych”).